सापशिडी
सापशिडीच्या खेळात काय होतं? शिडी हाताशी आली की आपण झप्पकन वर जातो आणि सापानं गिळलं की दाणकन खाली आदळतो !
"१३व्या शतकातील भारतीय कवी संत ज्ञानदेव यांनी कवड्या व फाश्याचा उपयोग करून एक खेळ तयार केला. ह्यात खेळाडू शिडीचा उपयोग करून वर चढणार व सापाच्या तोंडी आल्यावर खाली उतरणार.शिडीच्या सहाय्याने वर चढणे हे चांगले समजले जाई तर सर्पदंश ही अनिष्ट गोष्ट समजली जात असे. हा खेळ 'सापशिडी' ह्या नावाने अद्यापिही लोकप्रिय आहे."
‘‘सापशिडी हा खूप जुन्या काळातला भारतीय खेळ आहे. त्याकाळी या खेळाला ‘मोक्षपट’ असंही म्हटलं जायचं. सापशिडी तेव्हाच्या काळी मनोरंजनासाठी खेळली जायचीच, पण थोडा वेगळा दृष्टिकोनही या खेळात होता. ‘‘पूर्वीच्या काळी सापशिडीच्या पटाच्या बाहेर ही अशी खूप चित्रं काढलेली असायची. देव-देवता, देवदूत, प्राणी, माणसं, पानं-फुलं अशी चित्रं सापशिडीच्या आजूबाजूला असत.’’
पूर्वी सापशिडीचा वापर नैतिकतेचे धडे देण्यासाठीही होत असायचा. म्हणजे आयुष्य हा सापशिडीचा पट आहे, असं मानून हाव, क्रोध, मत्सर, अभिलाषा असे साप आणि सत्कर्म, सदाचार, परोपकार अशा शिडय़ा त्यात डिझाइन केलेल्या असत. चांगलं वागणाऱ्या माणसांना मोक्ष मिळतो आणि वाईट वागणाऱ्या माणसांना सापाच्या तोंडातून खाली येऊन पुनर्जन्म घ्यावा लागतो, अशी काहीशी त्याकाळच्या सापशिडीची शिकवण होती.’’
‘‘नंतरच्या काळात मात्र नैतिकतेचे धडे वगळून फक्त साप आणि शिडय़ा असलेले पट दुकानात मिळायला लागले. काही काही देशांमध्ये तर शाळेतल्या मुलांना अंक मोजणं आणि इंग्लिश शब्द शिकवण्यासाठीसुद्धा सापशिडीचा वापर केला जातो. सापशिडी खेळताना अनेकदा पटावर पुढे जाऊन पुन्हा मागे यावं लागतं, त्यामुळे ‘बॅक टू स्क्वेअर वन’ असा शब्दप्रयोगही सापशिडीमुळे रूढ झाला.
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा