वर्ण विचार :
ज्या शब्दाचे पृथक्करण होत नाही त्यास वर्ण म्हणतात.
:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::
१.स्वर :
ज्या वर्णाचा उच्चार स्वतंत्रपणे पुर्ण होतो त्यास स्वर म्हणतात .
१.ऱ्हस्व स्वर : अ,इ,उ,ऋ,लृ .
२.दिर्घ स्वर : आ,ई ,ऊ,ए,ऐ,ओ,औ.
३.स्वरादी :
ज्या वर्णाचा उच्चार अगोदर स्वराच्या साह्याने होतो त्यास स्वरादी म्हणतात उदा-अं,आ:
४.सहजतीय स्वर
:एकाच उच्चार स्थानातून निघणारे उदा-अ,आ /इ ,ई /उ ,ऊ .
५.विजातीय स्वर
: भिन्न उच्चार स्थानातून निघणारे स्वर उदा-अ ,इ /आ ,ई /अ ,उ .
६.सयुक्त स्वर
:दोन स्वर मिळून बनलेले स्वर म्हणजे सयुक्त स्वर होय .
उदा-अ +इ =ऐ , अ +उ
=ओ ,अ +ओ =औ .
मूळ बाराखडी मध्ये आपण 12 स्वर वापरत असतो
परंतू चौदाखडी ही एक नवीन गोष्ट आहे त्यात
आपण आणखी दोन म्हणजे बाराखडी अधिक दोन
असे चौदा स्वर वापरतो.
अॅ ऑ
================================
२.व्यंजन :
ज्या वर्णाचा उच्चार स्वराचे साह्य घेऊन होतो त्यास व्यंजन म्हणतात .
१.महाप्राण
व्यंजन : ह,चे
प्राबल्य असते.
२.अल्प प्राण
व्यंजन :ह,चे
प्राबल्य नसते.
३.स्पर्श व्यंजन
:क ,च ,ट ,त ,प
४.अंतस्थ व्यंजन
:य,र,ल ,व.
५.उष्ण व्यंजन
:श ,ष ,स
६.नासिक्य : ड;,त्र ,ण ,न ,म .
*********************************
३.वर्णाची उच्चार स्थाने :
१.कंठ्य :क,अ,आ.
२.तालव्य :च,इ,ई,
३.मूर्धन्य :ट ,र,स.
४.दंत्य : त,ल,स
५.ओष्ठ्य :प,उ,ऊ .
६.अनुनासिक : ड;,त्र ,ण ,न ,म,
७.कंठ तालव्य :ए ,ऐ.
८.कंठ ओष्ठ :ओ,औ.
९.दान्तोष्ठ : व
.
सेक्स नवीन शासन निर्णयानुसार स्वर आणि व्यंजन किती
उत्तर द्याहटवा